چرا تغذیه سالمند اهمیت دارد؟
دوره سالمندی مانند هر دوره ای از زندگی مي تواند برای هر فردی لذت بخش باشد. اما با همراه شدن بيماري ها و مشكلاتی كه در اين دوره برای فرد اتفاق می افتد، لذت های این دوران را از خوشی به درد تبدیل می کند.
پیشگیری از بیماری های سالمندی
مشكلات شايع سالمندان
- اضافه وزن
- پوكي استخوان
- فشار خون بالا
- چربي خون بالا
- قند خون
درصورت كنترل نكردن اين مشكلات، احتمال ابتلا به بيماری هايی چون سكته قلبی و مغزی و سرطان ها افزايش پیدا می گند.
تفاوت غذای سالمندان با سایر دوره ها
برنامه ريزي غذايي براي سالمندان با توجه به شرايط خاص اين دوره، تفاوت هايي با جوانی و میانسالی دارد. بطور مثال سالمندان بايد مواد غذايي مانند نمك، قند و شكر، شيريني، چربی و ترشي ها را كمتر از ديگر افراد، مصرف كنند.
تغذيه مناسب يكي از نكات ضروري براي داشتن زندگي سالم و بانشاط است و در دوران سالمندی لازم است از تمامي گروه هاي غذايي به مقدار توصيه شده استفاده شود.
مديريت و مراقبت تغذيه در سالمندان
موضوع مدیریت تغذیه در افرادی که دوران کهولت سن را سپری می کنند، فقط مديريت بيماری و يا تغذيه درماني پزشكی نيست، بلكه تمركز بیشتر روی شيوه زندگي سالم و پيشگيری از بروز بيماری در حال گسترش است.
مزاج سالمندی سردی و تری است و باید مراقب بود که این سردی و تری بر بدن غلبه نکند، حفظ رطوبت بدن و جلوگیری از خشکی آن برای حفظ سلامت بسیار مهم است. برای مثال:
سونای خشک برای سالمندی مفید نیست و یا فست‌فود و سوسیس و کالباس برای سالمندان مضر است. همچنین ماکارونی، پاستا، الویه و غذاهای فرآوری‌شده نباید استفاده شوند.
آش‌های رقیق برای سالمندان مناسب‌تر است، شیربرنج و سوپ غذاهای مناسبی هستند، آش شله‌قلم‌کار برای سالمندان غذای مناسبی نیست، شله‌زرد به‌شرط اینکه از مقدار مناسبی زعفران استفاده شود، مفید است.
تغییرات بدن در دوران سالمندی
بدن در دوران سالمندی دچار تغييراتی در تركيبات خود مي شود. با تحليل بافت عضلاني بدن و جايگزني آن با بافت چربي، نياز سالمندان به دريافت انرژی كاهش می يابد و از همين رو سالمندان بايد انرژي مورد نياز روزانه خود را به گونه اي مديريت كنند كه از افزايش وزن بيش از حد آنها جلوگيري شود.
تحقیقات نشان داده است كه سالمندان با گنجاندن فعاليت بدني مناسب در برنامه هفتگي و همچنين با مصرف گروه هاي غذايي حاوي منيزيم از جمله آجيل، لوبيا سفيد، دانه هاي كامل غلات، ذرت، اسفناج و نخود سبز مي توانند تا حدي باعث كند شدن روند جايگزيني بافت عضلانی با بافت چربی بشوند.
تغییر حس بویایی وچشایی در سالمندان
تغيير در حس چشايی و بويايی یکی ديگر از تغييرات در دوران سالمندی است. با ورود به دوره سالمندی، حد آستانه چشايی فرد افزايش مي يابد و فرد براي درك مزه ها، مجبور به استفاده از مقدار بيشتری ادويه در غذا می شود. اين موضوع در بحث استفاده نمك بايد حتما مورد توجه قرار گيرد زيرا استفاده از نمك زياد در غذا براي درك مزه آن مي تواند فرد را به سمت فشارخون سوق دهد كه سالمندان بايد نسبت به اين مورد حساس باشند.
کمبود روی در بیماران سالمند
عنصر روی نقش مهمي در حس چشايي دارد و كمبود آن موجب كاهش اين حس می شود و از همين رو سالمند مي توانند با مصرف به اندازه غذاهايي مانند گوشت، شير، حبوبات و گندم در رژيم غذايي روزانه، و تأمين مقدار مورد نياز روي بدن تا حد زيادی از كاهش حس چشايي پيشگيري كنند.
مشکلات گوارشی در سالمندان
با افزايش سن مقداری از فعاليت دستگاه گوارش كاهش پیدا می کند كه در صورت عدم برنامه ريزي آن می تواند مشكلاتی را براي فرد سالمند به وجود آورد. كاهش حركات روده اي و ابتلا به يبوست در دوران سالمندی كه ناشي از تغييرات دستگاه گوارش است. سالمندان برای مقابله با اين عارضه، بايد برنامه كنترل يبوست را كه شامل سه قسمت مهم و به هم پيوسته مصرف فيبر غذايی، تحرك بدنی و مايعات مناسب است را انجام دهند.
برنامه ريزي صحيح جهت مصرف مايعات در فواصل زماني منظم در طول روز، مي تواند تا حد زيادي در جلوگيري از كمبود مايعات و همچنين در پيشگيري و درمان يبوست كمك نمايد.
فرآيند هضم و جذب غذا در سالمند
کاهش ترشح اسيد معده و مشکلات داخلی معده و روده، از جمله تغييرات معمولی است كه مي تواند در فرآيند هضم و جذب غذا و ريز مغذی هاي بدن نقش مهمي را داشته باشند و از جمله ويتامين هاي مهم بدن كه با كاهش سطح ترشح اسيد معده جذب آن به شدت كاهش می يابد، ويتامين B12 است. کمبود ويتامين B12 در طولاني مدت باعث ظاهر شدن علائمی ذر فرد سالمند می شود از جمله:
- خستگي زياد
- گيجی
- فراموشی
- سوزش
- ضعف دست و پاها
مصرف مواد غذايي حاوي ويتامين B12 مانند گوشت قرمز دوبار در هفته، ماهی، شير و تخم مرغ در برنامه غذايی روزانه می تواند تا حد زيادی از كمبود اين ريزمغذي مهم در بدن جلوگيري نمايد.
اختلالات شنوايی در دوران سالمندی
برخي تحقيقات نشان داده است كه كمبود ويتامين هاي B12 و ويتامين D مي تواند از قدرت شنوايي فرد كاسته و در كيفيت زندگي او تأثيرگذار باشد. استفاده از منابع غني كلسيم مانند شير و لبنيات و منابع ويتامين B12 مي تواند تا حدی از اين اتفاق ناخوشايند جلوگيری نمايد.
نکته پایانی
داشتن سبك زندگی سالم در دوران هاي قبلی زندگی مانند جوانی و میانسالی و همچنين استفاده از یک تغذیه مناسب در دوره سالمندي تا حد زيادی مي توان از بروز بیماری هایی قلبی و عروقی و حتی سرطان ها جلوگيری كرد.
داشتن وزن مناسب، چربی خون در محدوده نرمال، پرهيز از استعمال دخانيات و داشتن فعاليت بدني، می تواند در جلوگيری از بروز اين انواع بيماری های سالمندی كمك كند.
